Bệnh sởi là gì?
Bệnh sởi
là loại sốt phát ban cấp tính do virus Morbillivirus
thuộc họ Paramyxoviridae. Bệnh có tính lây truyền rất cao và xảy ra chủ
yếu ở trẻ em. Đông y gọi chứng bệnh sởi là ma chẩn, một bệnh truyền
nhiễm thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi vào mùa đông xuân. Ngày nay, sởi
lại xuất hiện ở cả người lớn tuổi, rất có thể do tình trạng miễn dịch bị
suy giảm.
Triệu chứng nhận biết bệnh sởi
Các triệu chứng khởi đầu gồm sốt cao, viêm long đường hô hấp trên (viêm
kết mạc mắt, viêm mũi, niêm mạc miệng có nốt koplik kéo dài từ 2-3 ngày,
viêm họng, viêm thanh quản, phế quản, ho, khó thở), viêm long đường
tiêu hóa có tiêu chảy. Ban đỏ xuất hiện từ ngày thứ 3 đến thứ 7 kể từ
khi lâm bệnh. Ban mọc bắt đầu từ mặt sau lan ra toàn thân, kéo dài
khoảng 4 đến 7 ngày thì tự biến mất, để lại các dấu vết sắc tố trên da.
Điều trị bệnh sởi cần thực hiện ở bệnh viện nhằm mục đích cách ly và phát hiện kịp thời các biến chứng.
Cách phòng bệnh sởi
Cách đề phòng tốt nhất là cho trẻ đi tiêm vacxin sởi. Về cuối năm,
nên mua nhiều cây mùi già có quả rắn chắc, buộc treo ở đầu nhà, hong gió
cho khô giòn, vò lấy hột và lá khô cho vào lọ đậy kín. Đến thời kỳ hay
có bệnh sởi thì lấy một nắm nhỏ hạt và lá mùi già cho vào 3 gáo nước đun
sôi để gần nguội tắm cho trẻ. Trước khi tắm, nên cho trẻ uống một thìa
nước mùi. Cứ cách nửa tháng lại tắm một lần. Cách này có thể đề phòng
được bệnh sởi phát sinh, lại sạch và thơm. Nếu cẩn thận thì quần áo của
các cháu cũng thỉnh thoảng cho vào nồi nước mùi già để đun sôi.
Cách điều trị bệnh sởi
*Chữa theo Tây Y:
1,Tư vấn bác sĩ
Giống như trong đa phần các bệnh do virus, hiện tại chưa có điều trị đặc hiệu chống virus sởi mà chỉ có điều trị hỗ trợ.
- Điều trị bệnh sởi bằng cách dùng hỗ trợ gồm hạ sốt bằng Paracetamol,
Ibuprofen; nghỉ ngơi tại giường, bù phụ nước-điện giải, phát hiện biến
chứng kịp thời.
- Điều trị bệnh sởi bằng kháng sinh khi có bằng chứng bội nhiễm vi khuẩn.
- Các thuốc kháng virus hiện nay không có tác dụng.
Vitamin A
Tình trạng thiếu vitamin A gặp ở 90% bệnh nhi mắc sởi ở châu Phi và gặp ở
22-72% bênh nhi mắc sởi ở Mỹ. Có mối tương quan nghịch giữa nồng độ
Vitamin A trong máu với mức độ nặng của sởi. Điều trị bằng Vitamin A
đường uống chứng tỏ làm giảm tỷ lệ tử vong cũng như biến chứng ở trẻ em
mắc sởi tại các nước đang phát triển. Liều khuyến cáo là 100 000 đơn vị
quốc tế cho trẻ 6 tháng đến 1 tuổi; 200 000 đơn vị cho trẻ trên 1 tuổi
và dùng liều duy nhất. Trẻ suy dinh dưỡng và trẻ có dấu hiệu ở mắt do
thiếu vitamin A nên thêm một liều vào ngày hôm sau và một liều thứ ba 4
tuần sau đó.
2, Điều trị tại nhà
Hiện chưa có thuốc đặc trị. Chủ yếu là điều trị triệu chứng, chăm sóc,
phòng ngừa và điều trị biến chứng. Với thể sởi lành tính, điều trị tại
nhà. Cách ly trẻ tại phòng riêng ngay khi trẻ mới sốt và viêm long; bảo
đảm thoáng, sáng, tránh gió lùa; không cho tiếp xúc với những trẻ khác.
- Hằng ngày vệ sinh da dẻ, răng - miệng, mắt để tránh nhiễm khuẩn, lở
loét da: rửa mặt, lau mắt, lau người bằng nước ấm; thường xuyên lau
miệng bằng khăn sạch, mềm (nhúng nước đã đun sôi để nguội). Với trẻ lớn,
cho súc miệng nước muối (pha loãng có độ mặn như nước mắt). Nhỏ mắt,
nhỏ mũi thuốc kháng sinh.
- Cho ăn nhẹ, đủ chất; cho uống nhiều nước (dung dịch oresol, nước quả
tươi) khi trẻ sốt cao, tiêu chảy. Với trẻ đang bú, tiếp tục cho bú mẹ.
Trẻ đang ăn bổ sung, ngoài sữa mẹ cần ưu tiên trẻ khẩu phần đủ chất dinh
dưỡng nhất là những thực phẩm giàu protid và caroten.
Cho uống thuốc giảm ho. Trẻ sốt cao lau khăn ấm, cho uống paracetamol, thuốc an thần.
- Không dùng thuốc kháng sinh cho trẻ bị sởi với mục đích dự phòng biến
chứng vì dễ gây loạn khuẩn và dị ứng. Chỉ khi trẻ bị viêm tai giữa, viêm
thanh - khí - phế quản, viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn mới cho dùng
thuốc kháng sinh; và chỉ dùng khi có chỉ định của thầy thuốc.
- Để đề phòng khô mắt do thiếu vitamin A, có thể cho trẻ uống vitamin A
100.000 đơn vị trong hai ngày đầu. Sau khi sởi bay cho uống thêm một
liều như thế.
- Chú ý theo dõi thân nhiệt hằng ngày, nhất là khi sởi bay có thể xảy ra
biến chứng. Khi sởi bay mà trẻ vẫn sốt cần phải nghĩ đến biến chứng và
đưa trẻ đi bệnh viện ngay.
- Cần tiêm phòng vacxin sởi cho trẻ theo lịch sau:
+ Mũi 1: Khi trẻ tròn 9 tháng tuổi.
+ Mũi 2: Tiêm nhắc lại trong chiến dịch tiêm nhắc vacxin sởi.
*Chữa theo Đông Y
Tùy tình hình bệnh xảy ra theo từng giai đoạn mà có những phương thuốc
thích hợp. Sau đây, xin nêu cụ thể để bạn đọc tham khảo và áp dụng. Đông
y gọi chứng bệnh sởi là ma chẩn, một bệnh truyền nhiễm thường gặp ở trẻ
em dưới 5 tuổi vào mùa đông xuân.
-Thời kỳ sởi chưa mọc: Biểu hiện ban đầu là sốt chừng 3-4 ngày, sởi mới
mọc, có dấu hiệu viêm long hô hấp trên, chảy nước mắt, mũi, niêm mạc
miệng có ban chẩn (xem kỹ vùng tai, gáy, cổ, lưng có nốt ban chưa).
-Dùng thuốc gồm: Lá diếp cá 16 g, rau dệu 16 g, cam thảo đất 12 g. Sắc
uống ngày 1 thang chia 2-3 lần. Hoặc ngưu bàng 12 g, kim ngân hoa 8 g,
cát căn 8 g, bạc hà 8 g, kinh giới 8 g. Đổ ngập nước, đậy kín, sắc xong
đem xông và uống.
-Thời kỳ sởi đã mọc: Biểu hiện ban sởi mọc tuần tự từ đầu, mặt, cổ, thân
mình đến tay chân, ngày càng dày. Sốt cao, ho nhiều, đại tiện nhão,
phép trị cần thanh nhiệt giải độc.
-Sốt cao: Dùng cát căn 12 g, liên kiều 12 g; tri mẫu, địa cốt bì, thiên
hoa phấn, ngưu bàng tử, huyền sâm, tang diệp, mỗi vị đều 8 g; cát cánh,
mộc thông, hoàng cầm, cam thảo, mỗi vị đều 6 g; tiền hồ, hoàng liên, chi
tử, phòng phong, bạc hà, mỗi vị đều 4 g; đăng tâm 3 g. Sắc uống ngày 1
thang, chia 3 lần.
-Sốt cao li bì, mê sảng (nhiễm độc thần kinh): Huyền sâm 12 g, gạo tẻ 12
g, sừng trâu 8 g, tri mẫu 8 g, cam thảo 4 g. Sắc uống ngày 1 thang,
chia 3 lần.
-Kèm tiêu chảy: Sơn tra 8 g, đăng tâm 8 g, bình lang (sao) 4 g, chỉ xác
(sao) 4 g, liên kiều 3 g, ngưu bàng tử 3 g; hoàng liên (sao), hoàng cầm
(sao), hậu phác (sao), thanh bì, cam thảo, đương quy, mỗi vị đều 2 g.
Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.
-Biến chứng bị viêm phổi: Thạch cao 20 g, hạnh nhân 6 g, ma hoàng 4 g, cam thảo 2 g. Sắc uống ngày 1 thang, chia 3 lần.